Hẹp bao quy đầu - những điều cần biết

Bao quy đầu tưởng chỉ là chuyện nhỏ, nhưng lại là mối bận tâm của nhiều bậc cha mẹ, nhất là trong thời buổi hiếm con hiện nay. Những câu hỏi đáp dưới đây được trích từ bộ sách Campbell’s Urology, sách gối đầu giường của các bác sĩ tiết niệu.
Hẹp bao quy đầu là gì?
Bao quy đầu là phần da chụp lên chót đầu của dương vật (gọi là quy đầu); nam giới sinh ra ai cũng có bao quy đầu, không có là bệnh (trong bệnh lỗ tiểu đóng thấp, bao quy đầu không che kín quy đầu). Hẹp bao quy đầu (tiếng Anh là phimosis) chỉ trường hợp bao da quy đầu không tuột hoàn toàn khỏi quy đầu được.

* Hẹp bao quy đầu có nguy hiểm không?

Hẹp bao quy đầu nếu chít hẳn thì gây bí tiểu, nếu chít khá chặt thì gây tiểu khó. Người bị hẹp bao quy đầu dễ bị nhiễm trùng tiểu hơn (gấp 20 lần) người bình thường. Ngoài ra, lỗ tiểu cũng dễ bị hẹp và họ dễ bị ung thư dương vật hơn cũng như người vợ dễ bị ung thư cổ tử cung hơn. Tất cả là do chất bợn dơ hôi hám đọng lại bên dưới bao.

* Con trai tôi mới sinh, bao quy đầu dài, không tuột được, che hoàn toàn quy đầu, vậy cháu có bị hẹp bao quy đầu không?

Khi mới sinh, đa số trẻ có tình trạng hẹp bao quy đầu sinh lý, tức là bao quy đầu không kéo tuột xuống được do có tình trạng dính tự nhiên giữa bao quy đầu và quy đầu. Trong 3 - 4 năm đầu, do dương vật to ra, lớp bề mặt da (gọi là thượng bì) bong ra, tích tụ lại thành chất bợn (smegma) nằm bên dưới da quy đầu, giúp bao quy đầu tách dần khỏi quy đầu. Nhờ những lần dương vật cương khi mắc tiểu, khi ngủ mà bao quy đầu tự tuột hẳn xuống được. Khi trẻ được 3 tuổi, 90% bao quy đầu tuột xuống được. Chỉ có không tới 1% người lớn trên 16 tuổi mà bao quy đầu bị hẹp thật sự.

* Có nên tuột bao quy đầu cho cháu khi tắm để dự phòng hẹp bao quy đầu?

Do có hiện tượng dính tự nhiên, không nên cố gắng tuột bao quy đầu ở trẻ nhỏ vì có nhiều khả năng bao quy đầu bị dính trở lại, tạo thành sẹo ở chỏm bao, từ đó gây hẹp bao quy đầu thứ phát. Siêng tuột da rửa cho bé tưởng tránh hẹp lại gây hẹp. Ðó là chưa kể động tác tuột gây đau cho cháu, ảnh hưởng không tốt tới tâm lý của trẻ.

* Vậy làm sao biết cháu có bị hẹp bao quy đầu?

Nếu cháu bị bí tiểu, hay thấy cháu khi tiểu thì khóc thét và bao quy đầu căng phồng như bong bóng thì có thể cháu bị hẹp bao quy đầu thật sự, cần đưa cháu đến bác sĩ khám. Chỉ khi cháu bị bí tiểu do hẹp bao quy đầu thì mới cần cắt bao quy đầu khẩn cấp. Còn nếu cháu chỉ tiểu khó thì bác sĩ thường chỉ dùng kẹp vô trùng, bôi chất nhờn, rồi nong nhẹ bao quy đầu là xong, không cần gây tê gây mê gì cả. Nếu hiện tượng tiểu khó tái phát nhiều lần thì cần phải cắt bao quy đầu cho bé, dưới gây mê toàn thân (cho bé ngủ).

* Trẻ lớn hơn mà bao quy đầu chưa tuột thì làm sao?

Trẻ đã 4-5 tuổi mà bao quy đầu chưa tuột xuống được thì có thể bôi kem có corticosteroid (0,1% dexamethasone) lên bao quy đầu, 2-3 lần mỗi ngày trong khoảng 4-6 tuần thì 2/3 trường hợp bao quy đầu bong ra, tuột xuống được. Trẻ 7-8 tuổi mà bao quy đầu chưa tuột được và bôi thuốc không kết quả, nhất là khi tiểu có hiện tượng bao quy đầu căng phồng như bong bóng hay trẻ thường bị viêm bao quy đầu, thì nên phẫu thuật cắt bao quy đầu.

* Cắt bao quy đầu là gì, có cần cắt cho trẻ không?

Cắt bao quy đầu là cắt bỏ phần da che phủ quy đầu. Lý do cắt bao quy đầu thường là do hẹp. Nhiều người lớn chỉ cảm nhận da quy đầu hẹp khi bắt đầu có quan hệ tình dục. Nếu da quy đầu không hẹp thì cắt hay không cắt là vấn đề y học còn đang tranh luận. Hình như cắt da quy đầu làm giảm tỷ lệ nhiễm trùng tiểu và ung thư dương vật. Thật ra, nếu biết giữ vệ sinh sạch sẽ thì không cần thiết cắt da quy đầu vì phẫu thuật nào cũng có biến chứng. Ngoài ra, ở Việt Nam, trẻ nhỏ đã cắt bao quy đầu dễ bị bạn học chọc ghẹo, mà có khi đánh nhau, bỏ học chỉ vì chuyện này.

Cắt bao quy đầu là một tiểu phẫu thuật, chỉ cần gây tê tại chỗ (trẻ nhỏ dưới 10 tuổi thì nên gây mê), có thể thực hiện nơi có phòng mổ sạch sẽ vô trùng và phẫu thuật viên đã được đào tạo. Sau mổ, vết thương cần băng lại và thay băng thường xuyên nếu băng bị ướt, dính nước tiểu. Dương vật cần được dán ngược lên trên bụng để tránh sưng nề. Khoảng sau 5 ngày thì không cần băng nữa, tắm rửa thoải mái và chỉ may tự rụng. Sau khi vết thương lành hẳn (trung bình 2 - 3 tuần) thì mọi sinh hoạt mới trở lại bình thường.

* Giữ vệ sinh bao quy đầu thế nào nếu không cắt?

Khi trẻ được 3-4 tuổi, bao quy đầu tuột xuống hết được thì có thể chỉ cho bé tự tuột bao quy đầu, rửa sạch bằng xà bông và nước sạch, 1-2 lần mỗi tuần. Ðến tuổi dậy thì cần rửa ráy mỗi ngày.

Tóm lại, rất ít trẻ bị hẹp bao quy đầu. Cái bao dài dài của cậu con quý tử nhìn ngứa mắt nhưng cứ để kệ nó, đừng ráng tuột xuống vì gây đau cho bé và có thể gây hẹp thật sự. Cắt bao quy đầu chỉ cần thiết khi nó hẹp rõ, khi bị viêm nhiễm hoài. Khi trẻ lớn, vệ sinh sạch sẽ nó khi tắm rửa là biện pháp phòng bệnh tốt nhất.